Ongeveer 900 ha zonnepanelen en 30 windmolens zijn nodig om de doelstelling van de gemeente Meierijstad om CO2 neutraal op eigen grondgebied te zijn in 2050. In het kader van de Regionale Energie Strategie (RES) is er ook nog een tussendoelstelling in 2030 te halen. In 2019/2020 is voortvarend van start gegaan met alle plannen om dit doel ook daadwerkelijk te halen. Maar …

Vanuit POM zien we het als volgt:

• Veel bedrijven en inwoners hebben inmiddels zonnepanelen op daken liggen en besparen – o.a. vanwege de hoge energieprijzen – waar mogelijk op energieverbruik.
• Als alle daken van huidige panden in Meierijstad vol gelegd worden met zonnepanelen, wordt daarmee ongeveer 1/3^e van de doelstelling van de RES bereikt.
• Er is – na 10 jaar – eindelijk zicht op realisatie van 4 windmolens.
• Het aantal zonneweides dat op dit moment een vergunningaanvraag heeft lopen beperkt zich tot maximaal enkele 10-tallen ha. Een volgende uitvraag van de gemeente is uitgesteld vanwege de netschaarste & het opstellen van een nieuw beleidskader.
• In juni gaven netwerkbeheerders TenneT en Enexis aan dat de transportcapaciteit van het netwerk in Brabant en Limburg is bereikt. De gevolgen zijn, dat de komende jaren:
  • Bedrijven die een grootverbruikaansluiting nodig hebben geen nieuwe aansluiting kunnen krijgen, geen elektriciteit meer kunnen terug leveren aan het net en zelfs de gecontracteerde capaciteit van een bestaande aansluiting niet kan worden uitgebreid. In de praktijk komt het er zelfs op neer, dat de aanschaf van een elektrische vrachtwagen al problemen kan veroorzaken, aangezien voor het snel opladen de gecontracteerde capaciteit mogelijk verhoogd zou moeten worden. Voor de korte termijn komt hiermee dus een einde aan vrijwel alle plannen van ondernemers met een grootverbruikaansluiting om te verduurzamen.
  • Windmolens en zonneweides geen aansluiting op het net kunnen krijgen.
• Daarnaast zetten de beperkte beschikbaarheid van installaties als warmtepompen, tekort aan menskracht en beperkingen in wet- en regelgeving (zoals de gehanteerde piekcapaciteit, onderlinge levering tussen bedrijven van opgewekte en gevraagde energie, het niet mogen prioriteren van aanvragen voor uitbreiding van het net, de rol van de netbeheerder en de doorlooptijd en onzekerheid rondom vergunningsprocedures) een rem op de verduurzaming(ambities).

Ondanks dat een aantal mogelijke oplossingen buiten de invloedssfeer van bedrijven, de gemeente of de RES-regio liggen, onderstaand een aantal oplossingen voor bovenstaande uitdagingen:

• Efficiëntere benutting van het energienet: Netbeheerder Enexis stelde een handreiking op om samen met o.a. de gemeente en het bedrijfsleven tot oplossingen te komen. Wat ons betreft zijn dit mogelijke deeloplossingen, die in elk geval niet direct leiden tot veel meer ruimte. Een 2-tal oplossingsrichtingen die door Enexis worden geschetst zijn de volgende:
  • Het combineren van zon en wind: Door op één plek zon én wind op te wekken, kan er optimaal gebruikgemaakt worden van de beschikbare transportcapaciteit voor terug levering. Het waait immers niet altijd en er is ook niet altijd zon, maar de aansluiting moet altijd de piekbelasting aankunnen. Door zon en wind op één locatie te combineren, wordt er constanter energie opgewekt. Maar dan moet het wel mogelijk zijn om een grootverbruikaansluiting te krijgen en moeten er ook vergunningen worden afgegeven voor windmolens en zonneweides.
  • Grote afnemers van elektriciteit rechtstreeks te koppelen aan een nabijgelegen elektriciteitsopwekker. Via zo’n “directe lijn” kan een elektriciteit geleverd worden zonder tussenkomst van het openbare net, waardoor het elektriciteitsnet dus minder wordt belast. Hiervoor moet dan wel door de ACM toestemming worden verleend en aan deze oplossingen zitten nog meer beperkingen.
• Forse uitbreiding van de netcapaciteit. TenneT geeft aan dat zij verwachten binnen 5-10 jaar de netcapaciteit fors uitgebreid te hebben. In de nu bekende investeringsplannen lijkt de forse uitbreiding slechts 10% van de totaal benodigde extra capaciteit richting 2050 te zijn. Daarvoor zijn zij afhankelijk van vergunningsprocedures, geld en arbeidskracht. En ook dan is het maar de vraag of de nu geplande uitbreidingen op het moment van realisatie voldoende zijn om de forse duurzaamheidsopgave in te vullen (als alle bedrijven op de bedrijventerreinen in de gemeente van het gas af willen, is daar 3-4x zoveel elektriciteit voor nodig dan verbruikt wordt). Ook Enexis investeert in de uitbreiding van het energienet. Gemeenten en RES-regio’s kunnen daarbij helpen door concreetheid en zekerheid te bieden in plannen en samen te werken aan snelle planprocedures en vergunningverleningstrajecten.
• Versoepel landelijke wet- en regelgeving en vergunningsprocedures.
• Ga collectief op zoek naar oplossingen met een belangrijke rol voor de bedrijventerreinen:
  • De enige manier om op korte termijn ruimte te creëren op het energienet is door samen op te trekken. Op basis van de meetgegevens van bedrijven met een grootverbruikaansluiting kan inzichtelijk worden gemaakt wat gedurende de dag / week het verschil is tussen de gecontracteerde capaciteit en de daadwerkelijk afgenomen capaciteit van individuele bedrijven. Door een betere verdeling van het elektriciteitsverbruik van de grotere afnemers, kan er ruimte ontstaan voor nieuwe aansluitingen en (tijdelijke) uitbreiding van de capaciteit van bestaande aansluitingen. Slimme meetapparatuur en de inzet van bijvoorbeeld batterijen kunnen bijdragen om de pieken op te vangen en het lokale deel van het net beter te balanceren.
  • Als we minder ha zonneweides en windmolens willen toestaan, zal de druk op de bedrijventerreinen alleen maar groter worden. Ga in gesprek, bespreek de mogelijkheden (recent werd al gesproken over zonnepanelen op alle wanden van bedrijven op industrieterreinen), zet menskracht en middelen gericht en kom tot concrete en realistische plannen.
  • Zet concrete vervolgstappen op basis van de mogelijkheden van waterstof en het opzetten van een warmtenet op basis van restwarmte van bedrijven.

Het bedrijfsleven in Meierijstad is druk bezig met verduurzaming: veel daken liggen vol met zonnepanelen, energiebesparing wordt o.a. gerealiseerd door het aanbrengen van LED-verlichting en verbetering van de isolatie, de vier windmolens langs de A50 kunnen eindelijk gerealiseerd worden, de eerste elektrische vrachtwagens zijn besteld en plannen worden gemaakt om geheel van het gas af te komen. Ook is elke nieuw- en/of verbouw van een bedrijfspand, aanleiding om verdere stappen te zetten op het gebied van duurzaamheid. Collectief worden de kansen verkend van waterstof en de realisatie van een warmtenet. En bedrijven die vragen hebben over kansen, mogelijkheden en beperkingen kunnen zich altijd melden met hun vragen, zodat wij ze verder kunnen helpen.

En binnen het project “Grote Oogst Veghelse bedrijventerreinen” gaan we o.a. samen met de gemeente aan de slag met klimaatadaptatie en de netwerkproblematiek. De netwerkschaarste en de rem die dit zet op de plannen en ontwikkelingen van bedrijven, heeft veel ondernemers toch wel verrast: Plannen voor (gezamenlijke) laadinfrastructuur voor vrachtwagens, realisatie van grootschalig zon-op-dak en processen gasloos maken, kunnen niet meer gerealiseerd worden vanwege de beperkte capaciteit van het energienet. Daarom gaan we lokaal zelf aan de slag met een efficiëntere benutting van de huidige capaciteit van lokale ringen op het net. Eerder hebben we ook deze publicatie al toegezonden.

2050 is nog ver. Maar gezien alle beperkingen waar we op dit moment tegenaan lopen (en waarvoor nog niet of nauwelijks oplossingen zijn), de doorlooptijd van vergunningsprocedures, de weerstand tegen zonneweides en windmolens, etc. zien we niet in hoe de doelstellingen in 2050 gehaald kunnen worden. Intensievere samenwerking met het bedrijfsleven en inzet op alternatieven naast alleen zonneweides en windmolens lijkt ons essentieel om EN in de buurt te komen van de doelstellingen EN om een aantrekkelijke gemeente te blijven om in te werken, wonen, leren en leven. De bedrijventerreinen in Meierijstad zijn hierin heel belangrijk, door:

• De gecontracteerde capaciteit van bedrijven met een grootverbruikaansluiting beter op elkaar af te stemmen, kan ruimte gecreëerd worden op het energienet.
• Een deel van te realiseren doelen anders in te vullen dan door het plaatsen van 900 ha zonneweide en 30 windmolens.
• Alternatieven zoals waterstof en een warmtenet een stap verder te brengen.
• De denkkracht van 900 ondernemers te gebruiken.