Bedrijfshuisvesting

In 2035 zal onze gemeente behoorlijk gegroeid zijn op het gebied van inwoneraantal, aantal arbeidsplaatsen en de hoeveelheid woningen. Groei is in onze visie niet het doel, maar een resultaat. Een resultaat van ambitie, ontwikkeling, ruimte voor ondernemerschap, innovatie, realisatie van CO2-reductie, een integrale afweging van ruimtegebruik, participatie, goede bereikbaarheid en de juiste afstemming tussen werken, wonen en leven.

Kwalitatief goede bedrijfshuisvesting en voldoende ruimte voor de ontwikkeling van bedrijven is in onze visie een belangrijk onderdeel van een gemeente waar het goed werken, wonen en leven is voor alle inwoners, ondernemers en werknemers. Een gemeente waar welzijn en welvaart prioriteit hebben.

Werk(gelegenheid) is noodzakelijk om gebieden leefbaar te houden, voorzieningen te behouden, extra woningbouw te realiseren, jongeren te behouden in de gemeente, onderwijs aan te (blijven) bieden en zorg in de omgeving kunnen blijven bieden. 50% van alle banen in Nederland is direct of indirect te relateren aan bedrijven op bedrijventerreinen. Bedrijventerreinen zijn dan ook van groot belang voor de Nederlandse economie en de hierboven genoemde sociale factoren. Daarnaast spelen bedrijventerreinen een belangrijke rol om alle uitdagingen voor de toekomst mede vorm te geven. Verduurzaming (bijvoorbeeld energiebesparing, ontwikkelingen op het gebied van waterstof, warmtenetten en energie-uitwisseling), mobiliteitsoplossingen, digitalisering, circulariteit, de huisvesting van arbeidsmigranten en innovatie zijn hier voorbeelden van. Ook in Meierijstad wordt de economische ontwikkeling, positie in de regio en het lage werkloosheidspercentage in sterke mate bepaald door de kracht van het bedrijfsleven.

Vanzelfsprekend zijn er ook negatieve geluiden te horen als gevolg van de bedrijvigheid op de bedrijventerreinen in de gemeente, zoals de verkeersdrukte, de uitstraling van bedrijfspanden, bewoning van huizen door arbeidsmigranten, het ruimtebeslag, de CO₂-uitstoot enzovoorts. Het zijn geluiden en signalen die we ons kunnen voorstellen. Op veel van deze aspecten werken bedrijven, samen met inwoners, met de gemeente en met elkaar aan oplossingen en verbeteringen. De lusten als gevolg van deze (overlast veroorzakende) bedrijvigheid worden vaak als ‘normaal’ ervaren: ze worden niet meer bewust waargenomen. Direct of indirect bieden de bedrijven veel voordelen voor de inwoners van de gemeente Meierijstad: denk daarbij aan de eerder genoemde werkgelegenheid, maar ook aan voorzieningen en leefbaarheid in kernen, sponsoring van het lokale verenigingsleven, behoud van beroepsonderwijs, stageplaatsen en vakantiewerk voor jongeren, horeca- en cultuurvoorzieningen. De lusten brengen helaas ook lasten met zich mee. Het bedrijfsleven zet zich in om de lusten te vergroten en de lasten te beperken door slimme oplossingen, schone logistiek en meer (zie ook onze visie op duurzaamheid). Verbetering van welzijn en welvaart voor alle inwoners in de gemeente Meierijstad is ons streven.

Om ontwikkelingen te faciliteren, lokale werkgelegenheid te kunnen behouden en welzijn en welvaart te laten groeien, moet binnen de gemeente voldoende ruimte worden geboden voor de huisvesting van deze bedrijven. Op dit moment is er op de bedrijventerreinen nauwelijks nog uitgeefbare bedrijfsgrond en is de leegstand op de bedrijventerreinen met 3% veel te laag om reguliere verschuivingen en verplaatsingen op te kunnen vangen. Tegelijkertijd is in Veghel, Schijndel, Sint-Oedenrode en Erp uitbreidingsruimte gewenst voor lokale ondernemers – met kleine en grote uitbreidingsbehoefte. Deze ruimte is nodig om te kunnen blijven (door)ontwikkelen en om de lokale werkgelegenheid te kunnen behouden.

Daarnaast zijn er nu bedrijven gevestigd in de woonkernen van Meierijstad. Zij houden woningontwikkeling en andere ontwikkelingen in deze kernen (onbedoeld) tegen. Op dit moment is er geen ruimte om deze bedrijven te verplaatsen naar bedrijventerreinen. Veel bedrijven hebben de afgelopen jaren het grondgebruik op eigen terrein al geïntensiveerd, waardoor deze mogelijkheden steeds beperkter worden.

Ook is het voor een gezonde en toekomstgerichte economie van belang om ruimte te behouden om nieuwe bedrijvigheid te kunnen toevoegen. Bedrijvigheid die versterkend is ten opzichte van het reeds gevestigde bedrijfsleven, die per direct waarde toevoegt, zorgt voor behoud en/of versterking van de economische concurrentiepositie in de regio en werk kan bieden aan (nieuwe) inwoners. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de kansen die de energietransitie biedt voor innovatieve nieuwe bedrijvigheid en werkgelegenheid.

In 2019 is in de door de gemeenteraad vastgestelde visie op bedrijventerreinen benoemd dat bedrijventerreinen belangrijk zijn voor het economisch ecosysteem van Meierijstad. Besloten is onder andere dat er ten minste voldoende bedrijventerreinaanbod moet zijn voor de lokale vraag. Op dit moment wordt gewerkt aan een actuele versie van het beleid op bedrijventerreinen, mede gebaseerd op een actuele inventarisatie van de behoefte aan bedrijfsgrond, de verschillende voorwaarden en (beleids)keuzes die gemaakt kunnen worden. Hieronder hebben wij enkele van de voorliggende keuzes op een rij gezet:

• Inbreiding en/of uitbreiding: is het mogelijk om op bestaande bedrijventerreinen de bebouwing en uitgifte te intensiveren? Wie is eigenaar van percelen? Wat kan en moet er gebeuren om überhaupt tot inbreiding te kunnen komen? Welke procedures zitten daaraan vast en wat is de doorlooptijd daarvan? Of moeten we op zoek naar nieuwe uitbreidingsruimte?
• Ruimte bieden voor bedrijvigheid met een hogere milieucategorie: er is vraag naar kavels met een hogere milieucategorie. Willen we die bedrijven huisvesten op bedrijventerreinen of laten zitten in het buitengebied?
• Ruimte bieden voor bedrijvigheid op solitaire locaties die eigenlijk op een bedrijventerrein thuis zouden horen: welke kansen en mogelijkheden biedt het actief verplaatsen van bedrijven in het buitengebied of tegen een kern die eigenlijk op een bedrijventerrein zouden moeten zitten? En welke inspanningen vergt dat van wie?
• Faciliteren van vraag van buiten de gemeente: moeten we ook de behoefte aan bedrijfsruimte faciliteren van bedrijven die nog niet in de gemeente gevestigd zijn of ondernemers die niet in de gemeente wonen? En als wij dat niet doen en de omliggende gemeenten wel, welke invloed heeft dat dan op korte en lange termijn op de concurrentiepositie van Meierijstad als economische / werkgelegenheidsgemeente?
• Vraaggericht of aanbodgericht ontwikkelen: worden nieuwe bedrijfslocaties ontwikkeld op basis van een specifieke en concrete vraag of zorgen we ervoor dat we bedrijfsgrond op voorraad hebben zodat er ook voldoende schuif- en uitbreidingsruimte is voor het geval zich plotseling een kans voordoet?
• Clustering van nieuw bedrijventerrein of spreiding: wordt nieuwe bedrijfshuisvesting op één locatie in de gemeente geconcentreerd of heeft het de voorkeur om op meerdere locaties nieuwe bedrijfsgronden te ontwikkelen voor de uitbreiding van lokale bedrijvigheid?

POM is voorstander van de uitgifte van extra bedrijfsgrond in zowel Veghel als in Sint-Oedenrode, Schijndel en Erp. In eerste instantie betreft dit facilitering van de vraag en uitbreidingsbehoefte van lokale ondernemingen, maar er moet ook ruimte worden gecreëerd op bedrijventerreinen voor nieuw te vestigen bedrijven van buiten, mits zij van toegevoegde waarde zijn op het reeds gevestigde bedrijfsleven en werkgelegenheid bieden aan inwoners uit Meierijstad. Daarnaast zijn wij van mening dat op de bedrijventerreinen in Veghel ruimte moet worden geboden voor bedrijven met een hogere milieucategorie, ervan uitgaande dat dat geen belemmeringen voor reeds gevestigde bedrijven met zich mee brengt. Actieve verplaatsing van bedrijven op solitaire locaties naar bedrijventerreinen – bijvoorbeeld aan de rand van een woonkern – biedt kansen voor nieuwe woningbouwmogelijkheden. Om in te kunnen spelen op actuele vragen en ontwikkelingen is het noodzakelijk om altijd voldoende direct uitgeefbare bedrijfsgrond op voorraad te hebben.

POM is zeker niet voor ongefundeerde groei, maar wel voor behoud van de economische concurrentiepositie van Meierijstad, voldoende ruimte voor de lokale vraag en extra (schuif)ruimte voor ontwikkelingen en invulling van vraag van buitenaf die toegevoegde waarde biedt. Om de extra ruimte voor bedrijfsgrond te faciliteren zijn wij voorstander van het hanteren van een – samen met de gemeente op te stellen – duurzaam uitgifteprotocol. Richtlijnen voor intensief of meervoudig ruimtegebruik, klimaatadaptatie, circulariteit en energiehuishouding kunnen onderdeel uitmaken van een duurzaam uitgifteprotocol.

Vanuit het bedrijfsleven beseffen we maar al te goed dat er grote druk heerst op de verdeling van schaarse buitenruimte. We worden dagelijks geconfronteerd met de ruimteclaims voor woningbouw, landbouwgrond, zonneweides, toeristisch-recreatieve ontwikkelingen, infrastructuur enzovoorts. Door een integrale visie op de beschikbare ruimte te maken waarin alle belangen gewogen en meegenomen worden, kunnen duidelijke keuzes gemaakt worden die richting geven aan toekomstige ontwikkelingsmogelijkheden en gedragen worden door de totale gemeenschap. De extra ‘last’ van bijvoorbeeld 50-100 ha bedrijventerrein levert in onze ogen juist ‘lusten’ op voor de totale gemeenschap, die vele malen beter, waardevoller en/of groter zijn dan de lasten. Belangrijke voorwaarden voor de ontwikkeling van een dergelijk bedrijventerrein is dat dit duurzaam ingevuld wordt en dat het een aanjaagrol vervult voor verdere verduurzaming van het totale bedrijfsleven en alle bedrijventerreinen in de gemeente.

Behalve op het gebied van ruimte voor nieuwvestiging van bedrijven, is in 2019 door de gemeenteraad ook beleid vastgesteld op het gebied van huisvesting van arbeidsmigranten. Hierin is opgenomen dat grootschalige huisvesting van arbeidsmigranten op / aan de randen van bedrijventerreinen toegestaan wordt en er gezorgd wordt voor ten minste 2.500 extra slaapplaatsen voor arbeidsmigranten. Het achterliggende doel is om voor arbeidsmigranten die in Meierijstad werken ook goede en voldoende woonruimte te faciliteren. Sinds juni 2019 zijn nog maar enkele nieuwe slaapplaatsen vergund. Vanuit POM zouden we graag zien dat sneller invulling wordt gegeven aan de door de gemeenteraad bepaalde toe te voegen aantallen slaapplaatsen voor de tijdelijke huisvesting van arbeidsmigranten. Waar we als POM een bijdrage kunnen leveren aan die doelstellingen, willen we die rol graag mee oppakken.

Vanuit POM zetten we in op de uitgifte van extra bedrijfsgrond in zowel Veghel als in Sint-Oedenrode, Schijndel en Erp. In eerste instantie betreft dit facilitering van de vraag en uitbreidingsbehoefte van lokale ondernemingen, maar er moet ook ruimte worden gecreëerd op bedrijventerreinen voor nieuw te vestigen bedrijven van buiten – mits zij van toegevoegde waarde zijn op het reeds gevestigde bedrijfsleven en mits zij werkgelegenheid bieden aan inwoners uit Meierijstad – en voor verplaatsing van bedrijven naar bedrijventerreinen. Extra uitbreidingsruimte is noodzakelijk om de (economische) concurrentiepositie van Meierijstad te behouden en om een aantrekkelijke vestigingsplaats te blijven voor bedrijven. De gemeente zal hierin een actieve rol moeten spelen.

Daar waar inbreidingsmogelijkheden aanwezig zijn, moeten deze worden benut. Dit is echter niet voldoende om aan de vraag naar bedrijfsgrond te voldoen. Duurzame groei is dan ook noodzakelijk en de koppeling met duurzame doelstellingen is logisch. Aan de ontwikkeling van een nieuw grootschalig bedrijventerrein kan bijvoorbeeld de ambitie worden gekoppeld om het meest duurzame bedrijventerrein van Nederland te ontwikkelen, met een koppeling tussen ondergrondse en bovengrondse voorzieningen, CO₂-neutraliteit, duurzame uitgangspunten bij uitgifte, circulair ondernemerschap, werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, experimenteerruimte voor nieuwe kansen en ontwikkelingen enzovoorts. Daarnaast kan dit terrein een aanjaagrol hebben voor de verduurzaming van alle terreinen in de gemeente Meierijstad.

De vraag om extra mogelijkheden voor de huisvesting van bedrijven staat niet op zich. De kracht en kennis van de ondernemers en bedrijven die gevestigd zijn op de bedrijventerreinen in de gemeente bieden unieke kansen om andere (overheids)doelen te realiseren op sociaalmaatschappelijk en economisch gebied: de bedrijventerreinen zijn in de gemeente de motor voor werkgelegenheid, verduurzaming (bijvoorbeeld de ontwikkelingen rondom waterstof, warmtenetten en energie-uitwisseling), mobiliteitsoplossingen, het aantrekken / behouden van jongeren (en dus behoud / ontwikkeling van woonruimte en instandhouding van voorzieningen in alle kernen), behoud van (MBO-)onderwijs en innovatie. Ook de huisvesting van arbeidsmigranten op bedrijventerreinen is een van die doelen die we samen met de overheid willen realiseren.

Graag gaan we vanuit POM in gesprek met de politiek over onze visie op bedrijfshuisvesting en over de manier waarop we in Meierijstad de gestelde doelen kunnen behalen. Wil je een reactie geven op onze visie? Mail deze dan naar Jos van Asten op info@pom.nl.